Intro
In dit jaarverslag lees je meer over wat VIVEL in 2023 realiseerde, én over onze plannen voor de toekomst. Dit alles kadert binnen:
Quintuple Aim
Onze strategieën, beslissingen en alle acties waarover je hieronder zal lezen, worden getoetst aan de Quintuple Aim. Deze vijf pijlers vormen VIVEL’s kompas. De bedoeling? Met de ingezette middelen:
- een effectievere en efficiëntere zorg organiseren;
- problematieken op bevolkingsniveau aanpakken;
- bijdragen tot sociale cohesie;
- een tevredener persoon en mantelzorger;
- en zorgaanbieders die hun job met voldoening uitvoeren.
Uitbouw als netwerk- en expertiseorganisatie
Een nieuwe positionering
In het voorjaar van 2023 gingen we een traject aan rond de positionering van VIVEL. Na 4 jaar werking en ervaring zetten we onze rollen, missie en visie scherper op punt. Het verhaal van VIVEL is gebouwd op de overtuiging dat de toekomst een tijdperk is waarin zorg en welzijn thuis, in de vertrouwde omgeving, worden geleverd en waar samenwerking tussen alle eerstelijnsactoren de standaard is.
- Thuis: gezondheidszorg en welzijn moeten zo veel mogelijk in de vertrouwde thuisomgeving plaatsvinden, wat een meerwaarde is voor zorgvragers, zorgverleners, mantelzorgers en vrijwilligers en het beleid.
- Samen: de meest effectieve zorg en ondersteuning worden bereikt door samenwerking tussen zorgvragers, mantelzorgers, professionals en organisaties.
VIVEL versterkt en stroomlijnt de eerste lijn door kennis te delen en mensen en expertise te verbinden. We werken vanuit de boodschap: “De toekomst is thuis” en “De toekomst is samen”.
Nieuw meerjarenplan VIVEL
De oefening rond positionering, vernieuwing visie en missie uit het voorjaar 2023 vormt samen met de verwachtingen van de overheid de basis van ons beleidsplan 2024-2029. Hierin staan onze strategische en operationele doelen, gevoed met de nodige context. Het zijn de fundamenten voor onze concrete acties in de komende jaren. Met 3 sterke fundamenten:
- Bevorderen van geïntegreerde zorg:
Door samenwerking over verschillende sectoren, met een focus op de eerstelijnsactoren en de (directe omgeving van) zorgvrager. - Ondersteuning en versterking van zorgraden:
Goed bestuurde zorgraden gaan deskundig en veerkrachtig om met huidige en toekomstige zorg- en ondersteuningsbehoeften. - Ontwikkeling van een toekomstgerichte visie:
Actieve promotie van een veerkrachtige eerste lijn die centraal staat in het zorg- en welzijnssysteem in Vlaanderen en Brussel.
VIVEL heeft een duidelijke visie en positionering over haar rol in deze doelen, met een link naar ons kompas, de Quintuple Aim.
Zomerzwaai en wissel van de wacht
Het Zomerzwaai-evenement op 14 september 2023 in het BELvue Museum in Brussel was een hartverwarmende bijeenkomst om eer te betonen aan uittredend voorzitter Gerrit Rauws. Het nieuwe voorzitterschap van Kristof Vanden Berghe werd ingeluid op 5 mei 2023.
Het evenement bood netwerkmogelijkheden met collega’s uit de sector. Met een blik op de toekomst is er vertrouwen in de voortzetting van de groei en ontwikkeling van VIVEL, en in een succesvolle termijn voor Kristof Vanden Berghe.
Mantelzorg
Een derde van alle Vlamingen is mantelzorger, vaak in combinatie met werk of studies. Deze onzichtbare, onmisbare schakel in de zorg ondersteunen is noodzakelijk. Na de goedkeuring van het Vlaams Mantelzorgplan in december 2022, kregen 5 concrete projecten vorm. Deze worden in samenwerking met de 6 erkende mantelzorgverenigingen nog tot eind 2024 uitgerold:
- (H)erkenning van mantelzorgers op de werkvloer: werkgevers, werkgeversorganisaties, vakbonden, arbeidsgeneeskundige diensten en preventiediensten sensibiliseren rond de zorg-werk-levenbalans.
- (H)erkenning van jonge mantelzorgers: een sensibiliseringscampagne en ondersteuningsprojecten in scholen maken jonge mantelzorgers zichtbaarder.
- Mantelzorgers betrekken tijdens scharniermomenten: zorgprofessionals bewust maken om mantelzorgers te betrekken bij belangrijke beslissingen in het zorgproces.
- Psychosociale ondersteuning van mantelzorgers: de draagkracht van mantelzorgers kent grenzen. Educatiepakketten in een 5-tal eerstelijnszones maken laagdrempelige psychosociale ondersteuning mogelijk.
- Optimalisatie van mantelzorgers.be: op de vernieuwde website mantelzorgers.be vinden mantelzorgers en zorgprofessionals toegankelijke basisinformatie. De website werd gelanceerd op 22 december 2023.
We trapten het Vlaams mantelzorgplan af met de campagne #dahadikeffenodig op 31 januari 2024. Ontdek hier alles over deze campagne!
Op de Dag van de Mantelzorg (23 juni 2023) eerden we mantelzorgers samen met de 6 erkende mantelzorgverenigingen, het Vlaams Expertisepunt Mantelzorg en WVLManteltmee en belichtten we het bestaande ondersteuningsaanbod.
Preventie
Samen met het Vlaams Instituut Gezond Leven, de Diabetes Liga, de Vlaamse Logo’s en vertegenwoordigers uit verschillende beroepsgroepen, werkte VIVEL aan de promotie van preventieve ondersteuning via Bewegen Op Verwijzing en HALT2Diabetes. Dat gebeurde onder meer via:
- De ontwikkeling van een Interprofessionele Training (IPT) met een e-learning en workshop.
- Het promoten van deze trajecten via factsheets voor verschillende beroepsgroepen in de eerste lijn.
Beide worden in 2024 opgestart en verdeeld. Preventie is een actief thema in alle eerstelijnszones, net zoals mentaal welzijn, beweging en voeding. De zorgraden hebben hier dus een belangrijke rol. Met deze projectmatige aanpak en een dynamische stuurgroep kunnen we hiervoor een breder draagvlak creëren.
Daarnaast is er nog de bevraging bij de zorgraden rond preventieactiviteiten binnen eerstelijnszones. Die liep van 2022 tot eind 2023. Het bood inzicht in de implementatie van preventiemethodieken, de betrokkenheid bij programma’s zoals Bewegen Op Verwijzing en HALT2Diabetes, en de wensen voor ondersteuning door VIVEL. De resultaten zijn een leidraad voor het verfijnen van ons preventieaanbod en het ontwikkelen van gericht communicatiemateriaal.
VIVEL verbindt
Op 30 maart 2023 vond het tweede netwerkevent “VIVEL verbindt – Altijd in beweging” plaats rond thema’s als de impact, visie en plannen van de Vlaamse en Federale regering en de samenwerking tussen lokale besturen en zorgraden in aanwezigheid van meer dan 250 afgevaardigden van de zorgraden.
We konden rekenen op
Zomercursus Academie Voor De Eerste Lijn
De Academie Voor De Eerste Lijn organiseerde samen met VIVEL en het Fonds Dr. Daniel De Coninck van de Koning Boudewijnstichting de tweede editie van de Zomercursus. Er werd 2 dagen lang stilgestaan bij zelfmanagement, doelgerichte zorgverlening en interprofessionele samenwerking in de eerste lijn, met patiëntenparticipatie als rode draad. Naast interactieve methodieken en het delen van innovaties en best practices uit het veld, onderzoek en onderwijs, was er ruimte om te netwerken.
ICIC 2023
VIVEL nam deel aan en zat enkele sessies voor tijdens de International Conference on Integrated Care (ICIC) 2023 van 22 tot 24 mei in Antwerpen. Dit jaarlijks evenement brengt zorgprofessionals en experts van over de hele wereld samen om kennis en inzichten te delen over geïntegreerde zorg. De conferentie biedt een platform voor kennisuitwisseling en waardevolle netwerkmogelijkheden.
"It's all about convincing different levels at the same time. De geesten rond doelgerichte zorg zijn gerijpt op het terrein en in het beleid, nu is het zaak om de processen hier mee op te enten."
Hervormingen binnen VIVEL
VIVEL hervormde haar organisatie, met als belangrijkste wijzigingen in de statuten:
- Aanpassingen in woordenschat en verplichtingen:
- In lijn met het nieuwe Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (WVV).
- Doel van VIVEL – een aangepaste missie en visie
- Samenstelling van de algemene vergadering (AV) en het bestuursorgaan (BO):
- De AV bestaat uit 37 leden uit 8 verschillende ‘clusters’.
- Het BO heeft 22 mandaten met vertegenwoordigers uit verschillende sectoren.
- Mogelijkheid tot digitaal vergaderen:
- Digitale vergaderingen zijn een formele optie.
- Strategische werkgroepen:
- De ‘projectgroepen’ worden nu strategische werkgroepen, wat meer in lijn ligt met hun activiteiten.
- Adviescomités:
- Oprichting van adviescomités met specifieke bevoegdheden.
Strategische werkgroepen en adviescomités zijn bevoegd voor specifieke taken en rapporteren aan het bestuursorgaan via een intern reglement.
Optimalisatie interne werking
In 2023 werkte VIVEL aan de interne professionalisering. Zo automatiseerden we HR aanvragen voor vakantie, opleidingen, onkosten, … en startten we de voorbereiding voor een nieuw CRM dat als netwerkorganisatie een onmisbaar instrument vormt. Onder het motto “lead by example”, werd ook een preventiewerking binnen VIVEL geïntegreerd.
We zetten ook in op ons interne kapitaal. Onder meer door de optimalisatie van de ondersteuning en werking van provinciale aanspreekpunten om zorgraden zo goed mogelijk bij te staan, en via een groeitraject met het team. Nieuwe medewerkers krijgen voortaan een gepast onboardingtraject in onze Academie.
Signaalfunctie naar de overheid
Een multi-stakeholder bestuursorgaan
VIVEL is een expertise- en netwerkorganisatie met focus op samenwerken en het verbinden van terreinkennis en expertise. Ons multi-stakeholder bestuursorgaan:
- signaleert behoeften,
- richt strategische werkgroepen op,
- formuleert adviezen,
- ontwikkelt een ondersteuningsaanbod samen met het team
Dit alles in samenwerking met alle betrokkenen. Daarom staan we in nauw contact met de zorgraden via verschillende kanalen en participeren we aan diverse overlegorganen.
Voor 2024 wil VIVEL de persoon en zijn omgeving gerichter adviseren. We gaan in gesprek met relevante partijen en zitten onder meer in overheidsstuurgroepen rond vernieuwing van gezondheidsdoelstellingen en de vaccinatiekoepel. Daarnaast willen we zetelen in de Vlaamse Adviesraad en federale organen, zoals het begeleidingscomité van de RIZIV Conventie Psychologische Zorg in de eerste lijn.
Vaccinatie: uitwisselingssessie populatiemanagement
We organiseerden
Op 20 februari 2023 vond de laatste uitwisselingssessie rond vaccinatie plaats voor deskundigen volksgezondheid en beleidsmedewerkers. Sinds de start op 23 februari 2021 kloppen we af op 84 sessies:
- 46 sessies voor populatiemanagers
- 12 sessies voor programmamanagers
- 6 sessies voor hr-managers
- 20 sessies voor deskundigen volksgezondheid en beleidsmedewerkers
Ondersteuning zorgraden
Inhoudelijke ondersteuning
VIVEL helpt de zorgraden bij hun dagelijkse werking en tijdens sleutelmomenten. Zo bieden we inhoudelijke ondersteuning tijdens recurrente provinciale en Vlaamse (IPRO-ELZ) overleggen, stellen we een digitaal platform ter beschikking, lanceren we pilootprojecten, en nog zo veel meer, zoals bv een opleiding organisatienetwerken.
Slagkrachtige zorgraden: een geslaagd traject
Eind 2022 startte VIVEL een traject om de zorgraden te versterken, gebaseerd op de richtlijnen van de Vlaamse Regering. Deze richtlijnen omvatten het bekrachtigen van de rol van lokale besturen in de zorgraden, het verhogen van de betrokkenheid van het welzijnsveld, en het actualiseren van de opdrachten van de zorgraden.
In 2023 vonden verschillende overlegmomenten plaats met zorgraden en andere belanghebbenden. De eindconclusies van dit traject werden, samen met voorstellen voor regelgevingsaanpassingen en de ondersteuning die VIVEL biedt, gepresenteerd tijdens een webinar op 11 oktober 2023. Dit was meteen de start voor het ondersteuningsprogramma Horizon van VIVEL.
Hervormingstraject zorgraden: Horizon
2024 staat in het teken van de hervorming van de zorgraden, op basis van 4 thema’s die het Departement Zorg voorstelde. Met het programma Horizon biedt VIVEL digitale consults, trainingsprogramma’s en evenementen. Zo zijn we een cruciale partner en steunpilaar voor de zorgraden in deze transitie die tegen 1 januari 2025 afgerond moet zijn. Het maakt de zorgraden slagkrachtiger om toekomstgericht om te gaan met veranderingen in zorg en welzijn, en om kwalitatieve, geïntegreerde zorg te bevorderen.
Eerste Hulp Bij Beleidsplan
Op 31 oktober 2023 moesten zorgraden hun meerjarenplannen voor 2024-2026 en actieplannen voor 2024 indienen. Deze zijn cruciaal voor het versterken van hun werking en strategie. VIVEL ondersteunde zorgraden met het traject EHBB – Eerste Hulp Bij Beleidsplan – via digitale coaching, fysieke begeleidingsmomenten en digitale follow-up. Via VIVEL Academie is een breder ondersteuningsaanbod beschikbaar.
Zorgzame buurten
De Vlaamse overheid zette afgelopen legislatuur in op een Zorgzame Buurten-beleid. Onderdeel hiervan waren 132 projecten in Vlaanderen en Brussel, die elk vanuit hun hoek inzetten op het creëren van warme, solidaire leefomgevingen waar jong en oud elkaar helpen, en waar levenskwaliteit en toegankelijkheid centraal staan. Essentieel hierbij is intersectorale samenwerking, samenwerking tussen informele en formele zorg en het verhogen van burgerparticipatie.
Ter begeleiding van de projecten werd een consortium opgericht van partners en organisaties uit verschillende sectoren. VIVEL is lid van het consortium, ondersteunde de projecten met een digitaal communicatieplatform. Daarnaast ondersteunt VIVEL de zorgraden en lokale besturen samen met de Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten (VVSG) via een leernetwerk. In april 2024 vindt een eindsymposium plaats van dit project.
Terugblik: vernieuwde website Eerstelijnszone.be
De vernieuwde website eerstelijnszone.be is 1 jaar oud. Deze werd gelanceerd op 1 november 2022 na een intense samenwerking tussen VIVEL en de 60 zorgraden en is gericht op de behoeften van eerstelijnszones. Maandelijks overleg van een werkgroep onder leiding van VIVEL garandeert voortdurende updates en de gebruiksvriendelijkheid van de website. De werkgroep maakte ook een opleidingstraject om de zorgraden verder te professionaliseren in communicatie-competenties:
- installatie van Matomo voor websiteanalyse, met bijbehorende training
- ontwikkeling van nieuwsbrieftemplates en schrijfopleidingen
- uitrol van een Canva-omgeving voor grafische projecten binnen de huisstijl
- sociale mediatraining rond inzichten en strategieën
- omzetten van beleidsplannen naar communicatieplannen
Pilootproject Doelgerichte Zorg
In 2021 lanceerde VIVEL een oproep voor het pilootproject ‘Interprofessionele training doelgerichte zorg’. Dit project, gericht op zorgraden, wilde de implementatie van doelgerichte zorg bevorderen met een online cursus voor alle zorgraden en een fysiek pilootproject in 4 eerstelijnszones. De resultaten en analyses werden in 2023 gefinaliseerd en geïmplementeerd in een aangepast opleidingsprogramma dat nu stelstelmatig uitgerold wordt over heel Vlaanderen en in 2024 volgende 3 stappen omvat:
- 10 trainers opleiden
- 30 trainingen organiseren
- interne werking van het VIVEL inhoudelijk en administratief aanpassen
Wens je hierover meer te weten? Surf dan naar vivel.be
Ondersteuning eerstelijnsprofessionals
Ondersteuning Alivia
VIVEL ondersteunt het Departement Zorg bij de uitrol van Alivia, het digitale zorg- en ondersteuningsplan. Dit wordt een cruciaal hulpmiddel voor iedereen die betrokken is bij de zorg voor een persoon en vereenvoudigt de samenwerking tussen professionele zorgverleners, welzijnswerkers, mantelzorgers en informele zorgverleners zoals familie en vrienden met de zorgbehoevende centraal.
Bevraging en webinar over RIZIV Conventie Psychologische Zorg
RIZIV Conventie Psychologische Zorg webinar voor verwijzers
In november 2022 reageerden alle eerstelijnszones op de bevraging over de uitrol van de RIZIV Conventie Psychologische Zorg. Het doel? Inzicht krijgen in de lokale samenwerking tussen de zorgraden en de netwerken voor geestelijke gezondheidszorg (GGZ).
Het rapport staat in de VIVEL Academie Toolbox met een gedetailleerd overzicht per provincie. Dit is de basis voor een verdere samenwerking tussen GGZ-netwerken en zorgraden, en een belangrijke tool voor VIVEL om de VIVEL projectgroep GGZ te sturen. Dat deden we onder meer met een webinar voor verwijzers op 15 april 2023. Er werd informatie gedeeld met 485 deelnemers over doelgroepen van de conventie en de modaliteiten rond doorverwijzing naar psychologische zorg in de eerste lijn.
Na dit webinar werd de toolbox in de Academie bijgewerkt om zorg- en welzijnsprofessionals te helpen bij de implementatie van de conventie. Ze vinden er inzichten over de rol van de GGZ-netwerken en zorgraden, communicatiemateriaal, informatie over de conventie, manieren om psychologische zorg in de eerste lijn te versterken en contactgegevens van lokale coördinatoren. De toolbox wordt continu geüpdatet.
Zipster
Sinds 2022 ondersteunt VIVEL Zipster, een tool om de samenwerking tussen zorg en welzijn te bevorderen. VIVEL hielp 13 zorgraden toegang te krijgen. Het Departement Zorg beslist om nu niet in Zipster te investeren maar wel te focussen op Alivia. Dit zorgt ervoor dat VIVEL Zipster niet verder kan ondersteunen.
Toch vindt VIVEL de relatie tussen zorg, welzijn en de socioculturele sector belangrijk en maakt Zipster een doorstart met Health Endeavour en NSX. Zij maakten ook extra middelen vrij om Zipster verder te zetten en de zorgraden te ondersteunen in het gebruik ervan. Elke zorgraad beslist zelf of ze dit hulpmiddel blijven gebruiken.
Opleidingsaanbod praktijkondersteuners en -verpleegkundigen in de huisartsenpraktijk
Huisartsen in Vlaanderen en Brussel kunnen een financiële tegemoetkoming krijgen voor de loonkosten van praktijkondersteuners en -verpleegkundigen, met een extra 800 euro voor vorming.
VIVEL Academie voorziet in opleidingen samengesteld door Domus Medica, VIHP (UAntwerpen) en de Arteveldehogeschoool. Deze komen in aanmerking voor de vormingsvergoeding. Voorlopig is de lijst van opleidingen beperkt tot enkele aanbieders, maar het Departement Zorg zal criteria en procedures opstellen om het aanbod uit te breiden in het voorjaar van 2024.
OverHoop
Op 20 juni 2023 werd OverHoop gelanceerd, gevolgd door een eerste projectoproep over vroegtraumatische kindervaringen. Het initiatief vanuit de Vlaamse overheid, toegekend aan de Koning Boudewijnstichting, wil de preventie en aanpak van ontwikkelingstrauma’s verbeteren aan de hand van praktijkmodellen voor de eerste lijn , met het oog op een evenwichtige ontwikkeling van kinderen.
De zorgraden zijn experts in de eerste lijn en met hun brede netwerk belangrijke partners in dit project. VIVEL heeft op haar beurt een tweeledige rol: als consortiumpartner staan we mee in voor de inhoudelijke begeleiding van het initiatief, anderzijds ondersteunen we de zorgraden door ze met elkaar te verbinden, en mee te denken over de verduurzaming.
Vitalink
Het Departement Zorg herlanceert Vitalink voor een beter elektronisch medicatieschema. Dit platform helpt zorgverleners informatie over vaccinaties en medicatieschema’s veilig te delen. Ook burgers hebben toegang tot hun medische gegevens. VIVEL kreeg de opdracht om een methodologie te ontwikkelen en sloot hiervoor een partnerschap met het Vlaams Apothekers Netwerk. Zo werd de software getest en werden regels opgesteld om de invoer van data te stroomlijnen. In een volgende fase wordt het dagelijks gebruik geëvalueerd en de samenwerking van zorgprofessionals bekeken. Afhankelijk van de resultaten zal het herlanceringstraject worden vastgelegd.
VIVEL Academie
De afgelopen jaren ondersteunde VIVEL de zorgraden en zorg- en welzijnsprofessionals met methodieken voor de opmaak van hun omgevingsanalyse en beleids- en actieplan, hun lokale covidwerking, het opzetten van vaccinatiecentra, … We startten een sensibilisering en e-learning rond doelgerichte zorg en vertaalden de bestaande informatie rond eGezondheid op de VIVEL Academie. We realiseerden meer dan 41 opleidingen en 16 toolboxen, beschikbaar voor de zorgraden, eerstelijnsprofessionals en medewerkers van VIVEL.
Contact
Vivel
Koning Albert II-laan 35
1030
Brussel